Takıntı ve tik bozuklukları, bireylerin yaşamını olumsuz yönde etkileyen önemli bir hastalık olarak karşınıza çıkar. Yapılan araştırmalarda toplumun 0.4-2’sinde tik bozukluğu olduğu görülür. Tik; anı, kısa süreli ve düzensiz şekilde tekrar eden hareket ve sesler olarak tanımlanır. Genel olarak yüz bölgesinde görülen tike eşlik eden vücudun diğer bölgelerinde de bu sorun görülebilir. Ailesinde tik bozuklukları olanlarda daha sık tik bozuklukları görülürken, erkeklerde kadınlara göre bu sorunun görülme oranı daha fazladır.
Kaygı ve stres sonrası görülen tik, dikkat eksikliğinin bir belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Belli bir süre devam eden tik bozukluğu, tamamen ortadan kalkabilir, uzun süre boyunca sürekli hale gelebilir ya da Tourette hastalığının bir belirtisi olabilir.
Takıntı ve tiklerin ne olduğuna dair inceleme yapmadan önce, tikte kastedilenin ne olduğunu ve tik ile takıntıyı birbirinden ayıran temel unsurların ne olduğunu bilmek çok önemlidir. Tik, istemsiz şekilde yapılan ve belli başlı bir amacı olmayan bastırılması mümkün olan hareketlerdir. Ayrıca tikler, belli bir duruma ya da olaya karşı düzenli şekilde verilen tepkiler olarak da nitelendirilebilir. Bu tepkiler arasında burun çekme, sık sık boğaz temizleme, göz kırpma, sözcükleri tekrarlama gibi davranışlar örnek olarak verilebilir. İstem dışı gelişen bu sorun, özellikle kişinin sosyal hayatını çok olumsuz yönde etkileyebilir.
Takıntı ise kişinin zihninde istem dışı oluşan düşünce ve dürtülerdir. Takıntısı olan kişiler, takıntı duydukları şeye karşı kendilerini rahatlatmak için çok farklı davranışlarda bulunurlar.
Tik bozuklukları, genel olarak 7-12 yaş aralığında ortaya çıkar. Bazı durumlarda daha kısa süre içerisinde geçebilen tikler, bazı durumlarda bir seneden daha uzun süre boyunca devam edebilir. Tikler genel olarak çocuk büyüdükçe zaman içerisinde tamamen geçer. Ancak bazı özel durumlarda tiklerin kalıcı hale geldiğini ve yetişkinlik döneminde de devam ettiğini söylemek mümkündür.
Çocuklarda görülen tikler, genellikle genetik faktörlerden kaynaklanır. Ailesinde tik bozuklukları olan çocuklarda tik bozukluğunun ortaya çıkma ihtimali çok daha yüksektir. Tiklere beynin bir bölgesinde yer alan işlevsel bazı problemlerin sebep olduğu ifade edilir. Bu gibi bir işlevsel problemin ise çocuğa ailesinden direkt olarak geçtiği düşünülmektedir.
Çevresel faktörler ve genetik faktörler, tik oluşumu üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Çocukta bir ya da birden fazla tik varsa, anne babalar ya da öğretmenler sürekli olarak yapmaması için uyarı vererek bu konu üzerine gittiğinde çocuk söz konusu tikleri istemsiz şekilde bu hareketleri daha sık yapmaya başlar. Tik yapmaktan utanan ve bu duruma engel olamadığı için doğal olarak gerilen çocuklar, tiklerini yapmamaya çalıştığı sürece daha çok yapmaya başlarlar. Bu yüzden çocukların aile ve sosyal ortamda mutlu olmasının, tiklerini kontrol altına alabilmeleri konusunda çok önemli bir etken olduğunun bilinmesinde fayda vardır.
Tiklerin çocuk açısından fiziksel bir zararı olmamasına rağmen, duygusal olarak ve sosyal açıdan çok zarar verici etkilere neden olabilir. Çocuğun tikleri olmasından kaynaklı rahatsızlık hisseden ve tikleri yapmaması için ona sert davranan aileler, çocukların psikolojik olarak zarar görmesine ve çok yıpranmasına neden olur. Çocukların istemsiz şekilde tekrar ettiği tikler, özellikle arkadaş çevresinde alay konusu olmasına sebep olabildiğinden olumsuz sonuçlar doğurur. Bu durum zaman içerisinde çocuğun arkadaşlarıyla oynamak istememesine ve okula gitmekten kaçınmasına yol açar.
Çocuklarda tik ve takıntı sorunu genel olarak bir arada görülür. Tikleri olan çocukların yaklaşık %50’sinde takıntılarında görüldüğü gözlemlenmiştir. Bunun nedeni ise tikler ve takıntıların beynin benzer bölgelerinde işlevsel bir bozukluktan kaynaklı ortaya çıkmasıdır. Tik ile beraber görülen takıntılar ise Obsesis Kompulsuf Bozukluk (OKB) olarak nitelendirilir. Çocuklarda en sık rastlanan takıntı örnekleri ise simetri ve temizlik takıntısıdır.
Tik çeşitleri ayrı ayrı gruplar altında değerlendirilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Nedeni tam olarak anlaşılmamış olmasının yanı sıra, tiklerin oluşmasında çevresel ve genetik faktörlerinin büyük rol oynadığı düşünülmektedir. Beyin kimyasallarından biri olan dopamin, anormal metabolizmasından kaynaklandığına dair dikkate değer bulgular da tespit edilmiştir. Tik belirtileri, genellikle istenmeyen ve gerginlik veren olaylar yaşandığında artmaya başlar. Çevre ve aile tarafından sürekli olarak bu konuda yapılan uyarılar ve cezalar; tiklerin daha kötüleşmesine ve ilerlemesine neden olabilir. Tiklerin genetik özelliği olduğu belirgin olup, yakın akrabalarında tik olan çocuklarda çok sık şekilde rastlanır.
Tik ve takıntıların diğer nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir:
Kişilik özellikleri bakımından titiz, ürkek, aşırı endişeli ve duygusal olan çocuklarda tikler çok daha uzun süre boyunca devam eder.
Tikler birey tarafından iradeli ve istemli şekilde belli bir süreliğine bastırılabilir. Özellikle sosyal anlamda yoğun bir baskının olduğu ya da sınıf ortamında artan eleştirilen gibi sebeplerle yoğunlaşan tikler, iradeli şekilde kişi tarafından çok büyük bir enerji ve güç harcayarak engellenebilir. Tik bozukluğu yaşayan birçok çocuk ve genç, bastırma çabalarının belli bir süre işe yarasa bile sonrasında daha fazla tik yapma isteği ve ihtiyacı ortaya çıkardığını ifade eder. Çocuğun, istediği zamanlarda tiklerini belli bir süre baskı altında tutabilmesi ailenin ya da çevrenin, tikleri istemli ve iradeli şekilde yaptığını düşünmesine sebep olabilir.
Takıntı ve tik bozuklukları hem geçici hem de kalıcı olabilir. Çocuklar üzerinde ortaya çıkan tik bozuklukları, eğer 1 yıldan fazla sürerse kronik tik bozukluğundan bahsetmek mümkün olabilir. Geçici tik bozukluklarına ise genel olarak 5-9 yaş arasından rastlanır. Okul döneminde olan çocukların %24’lük kısmında geçici tik bozuklukları ile sık şekilde karşılaşılır. Bu grupta olan geçici tik bozuklukları, basit tikler olarak isimlendirilir ve herhangi bir ilaç tedavisine gerek duyulmaz. Eğer bu çocuklarda tik bozuklukları 1 yıldan fazla sürerse, bu duruma uzun süre tik bozukluğu denilir. Takıntılar ise çocuğun zihninde değiştiremediği ve kontrol edemediği bazı sorunlardan kaynaklanır. Bu yüzden en kısa süre içerisinde terapilerle bu takıntı ve tiklerin tedavi edilmesi gerekir.
Kalıcı tik bozukluğunun önüne geçmek için uygun terapi ve tedavi yöntemleri uygulana Teta Clinic, özel eğitim söz konusu olduğunda nitelikli hizmet anlayışının tek adresi olarak karşınıza çıkar. Özel eğitimde kalite, güven ve yuva sıcaklığını bir arada bulabileceğiniz Teta Clinic; alanında uzman ekibiyle beklentilerinizi karşılayan özel eğitim ve terapilerle çocuğunuzun hayatında fark yaratmak için sizleri bekliyor.
