Uyku; hem günlük hayatı devam ettirebilmek için hem de fiziksel ve zihinsel sağlık açısından çok önemli bir konu olarak dikkat çeker. Uyku, gün içerisinde yorulan vücudun ve sinir sisteminin dinlendiği ihtiyaçlardan biri olarak olmazsa olmazdır. Hayatın üçte birinden daha büyük bir kısmını kaplayan uyku, günlük hayatın kesintiye uğraması ya da boşa geçen bir zaman değildir. Zihinsel yaşamında bir parçası olan uyku kalitesinin düştüğü uyku sorunları, günümüzde sıklıkla karşılaşılan rahatsızlar arasında yer alır. Başlıca uyku sorunları; uykusuzluk, uykuyu dalamama, aşırı uykuluk, uyurgezerlik, erken uyanma, huzursuz bacak sendromudur. Bu sorunlardan biri ya da bir kaçı gece uykularının kalitesinin düşmesi için yeterlidir.
Bahsi geçen uyku sorunlar aynı zamanda yaşam kalitesinin de büyük ölçüde düşmesini sağlar. Uyku bozuklukları, makine kullanımı gibi mesleki hayat açısından önem arz eden aktiviteleri olumsuz etkileyen bir halk sağlığı sorunudur. Uykusuzluk; erken uyanma gibi uyku bozuklukları birçok psikolojik rahatsızlıkla eş zamanlı görülebileceği gibi öncü olarak da meydana gelebilir.
İdeal uyku süresi 4-11 saat arası olarak ifade edilse bile, bu süre kişiden kişiye değişiklik gösterir. Uyku ihtiyacı içinde bulunduğu yaş ve günün nasıl geçtiğine göre değişiklik gösterebilir. Kişi uyandığında zinde hissettiği süre, ideal uyku süresi olarak ifade edilebilir. Herhangi bir nedenden dolayı ihtiyacı olduğu kadar uyuyamayan insanların vücudunda bir takım değişiklikler meydana gelir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Uyku; gün boyu aktif olduğu için yorulan vücudun ve yıpranan sinir sisteminin, dinlenmesi ve yenilenmesi için kendini bakıma aldığı bir zaman dilimidir. Uyku esnasında oluşan aksilikler ve sorunların tamamına uyku bozukluğu ismi verilir. Bu sorunlar uyku apnesi, horlama, uykusuzluk gibi diğer sorunlarda dahil edilebilir. Uyku sorunları ile karşı karşıya kalan insanların bedenen ve ruhsal olarak kendilerini gün boyu rahatsız hissederler. Uyku bozukluğu sorunu yaşayan kişilerin en kısa süre içerisinde tanı ve tedaviye başvurması gerekir.
Günümüzde sıklıkla rastlanılan uyku bozuklukları şu şekilde sıralanabilir:
Uykusuzluk, uykuyu dalma ve uykuyu sürdürme konusunda güçlük çekme, normal süreden daha erken uyanma, gün içerisine uykulu olma olarak ifade edilir. Her insan zaman zaman birkaç gece uykusuzluk çekebilir. Ancak bunun haftalar ve aylar sürmesi durumunda uykusuzluktan ve kronik uykusuzluktan bahsedilmesi mümkündür. Bu uykusuzluk; gürültü, kronik stres, depresyon, tiroit hastalıkları, depresyon, ilaç kullanımı ve psikolojik sebeplerden kaynaklanabilir.
Genel olarak bu durumun psikolojik rahatsızlıklardan kaynaklandığı ve buna bağlı olarak gelişen ikincil bir rahatsızlık olduğu düşünülebilir. Günümüzde ise her üç kişiden birinde uykusuzluk sorunu olduğu görülür. Uykusuzluk her yaşta görülebildiği gibi, kadınlarda ve ileri yaş aralığında görülme sıklığının daha fazla olduğu söylenebilir.
Bu sorunun toplumda görülme sıklığı çok fazla olmasına rağmen, hekime başvurma oranı son derece düşüktür. Ciddi bir psikiyatrik sorunun işareti olabileceği için bir hekime başvurmak çok önemlidir.
Çok uyuma anlamına gelen hipersomnia; gündüzleri uyuma eğilimi ve aşırı uykululuk olmak üzere iki türlüdür. Genel olarak başka bir psikiyatrik rahatsızlıkla eş zamanlı görülen bu sorun, ancak onların öncülü olduğu zamanlarda tespit edilebilir. Patolojik olmadığı bir takım durumlarda vardır. Aile içerisinde yaygın bir durum olmasıyla ya da kişilik özellikleriyle alakalı olabilir. Aşırı uykululuk karaciğer, akciğer rahatsızlıklarına, beyin lezyonuna ya da kalp hastalıklarına bağlı olarak da gelişim gösterebilir. Bu yüzden aşırı uykululuk şüphesi olan hastaların bir doktora başvurması çok önemlidir.
Narkolepsi ise gündüzleri aşırı uyku eğilimi ile beraber uyku atakları görülmesi durumudur. Bu kısa süreli uykularda ise çok çabuk dalma, rüya ya da rüya gibi halüsinasyon görme gibi farklı özellikleri vardır. Ağlarken ya da gülerken kullanılan kasların kontrolü ise zayıflar. Sabah uyandığında hemen kalkamama, bir süre hareketsiz olarak kalma gibi durumlarda görülebilir. Yapılan testler sonucunda narkolepsi hastalarında normalde olması gerekenden çok daha erken (uykunun ilk 5-10 dakikasında) REM uykusu ismi verilen fazla girildiği görülür.
Huzursuz bacak sendromu; uyku içerisinde hareket bozukluklarının en sık karşılaşıldığı rahatsızlıklardan biridir. Bu sorunu yaşayan hastalar, uyurken ya da istirahat halindeyken bacaklarını hareket ettirme ihtiyacı hisseder. Belirtileri her insanda farklılık gösterirken, hastalar genel olarak uyuşma ve karıncalanma gibi ifadelerle tarif ederler. Bacaklardaki gibi rahatsız edici olan bu etki bazı durumlarda kollarda da görülür. Hareketsiz bir şekilde yatmaya devam etmek ise bu rahatsız edici hissi daha çok artırır. Bu nedenle bacakları hareket ettirerek ya da gererek bu hissi kısa süreli de olsa geçirmeye çalışırlar.
Bu durum bazı hastalarda her gece görülürken, bazı hastalarda birkaç gecede bir görülebilir. Uyku kalitesinin büyük ölçüde düşmesine neden olan bu durum, sosyal yaşamı da olumsuz etkiler. Hareketsiz şekilde oturmak zorunda oldukları tiyatro, sinema ya da toplantı gibi yerlerde zorluk çekmeleri kaçınılmazdır. Kalitesiz bir uyku ve uyku bölünmesi depresyona ya da anksiyeteye neden olabilir.
Herkes uyurken zaman zaman kötü ve etkileyici rüyalar görebilir. Ancak normalde bu rüya şekillerinin insanları uyandırmaması gerekir ve tekrar etme eğiliminde değildir. Uyurken çoğu zaman korkunç rüyalar görmek ve korku dolu şekilde uyanmak rüya sıkıntı bozukluğuna işaret edebilir. Uykudan uyandırıldığında kişi rüya gördüğünü hemen anlar. Ancak bunu tekrar etme eğiliminin daha yüksek olması, uyku kalitesini çok büyük ölçüde düşürür ve mesleki, sosyal hayatı olumsuz anlamda etkiler.
Bu durum genel olarak 10 yaş civarındaki çocuklarda sıklıkla görülür. Uykuya daldıktan hemen sonra, uykunun ilk üç birlik bölümünde ortaya çıkan bu durum, yataktan kalkarak bazı otomatik hakaretler yapmasına neden olur. Yalnızca yataktan kalkarak birkaç adım atabilen birey, giyinir ya da tuvalete gitmeye çalışır. Ayrıca eşyaların yerini değiştirmek ve evden dışarı çıkmak gibi karmaşık işler yaptığı da görülebilir.
Bu durum bazı yaralanmalara sebep olabileceği için gerekli şekilde önlem almak son derece önemlidir. Ancak genel olarak tedavi gerektiren bir rahatsızlık ya da başka bir sağlık sorununun işaretçisi olarak görülen bir durum değildir. Yaş ilerledikçe uyurgezerlik durumunun sıklığı büyük ölçüde azalır ve nadiren de olsa yetişkin bireylerde de görülebilir.
Uyku felci; halk arasında ''karabasan'' ismiyle bilinen bir durumdur. Uyandıktan hemen sonra ya da bazen uykuya dalma sırasında vücudun geçici olarak hareketsiz kalması durumudur. İnsanlar bu durumda bilinci açık olmasına rağmen, bedenini hiçbir şekilde hareket ettiremez. Ayrıca bununla beraber halüsinasyonlar görmek de mümkündür. Bu halüsinasyonlar kişinin içinde bulunduğu bu garip durumu normal bir rüya zannetmesine neden olabilir. Bu nedenle birçok kişi hareket edemediği rüyalar gördüğünü zanneder. Bu halüsinasyonlar kimi zaman oda içerisinde bazı hayali unsurların görülmesine de neden olabilir.
Aslında uyku bozukluğu birçok farklı etkene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ancak bazı etkenler artık günümüzde çok daha fazla yaygın hale gelmiştir. Öncelikle uyku sorunlarına neden olan ilk etkenin alkol olduğu ifade edilebilir. Alkol alan kişilerin beyinleri yeterli şekilde dinlenemez ve doğal olarak vücudun uyku düzeni sekteye uğrar. Alkolden farklı olarak bir başka uyku sorununa neden olan etken ise depresyon ya da strestir. Stres, insan vücudunu çok etkileyen durumlardan biridir. Stresli zamanlarda beyin sürekli olarak bu strese neden olan kaynağı çözmeye çalıştığı için uykuya dalmak çok daha zor hale gelir. Bu stresleri azaltmak için Teta Clinic'e gelip, alanında uzman ekibimizden profesyonel destek alabilirsin.
Ayrıca stres ve alkolden farklı olarak çok fazla uyarıcı maddeye maruz kalmak (özellikle kafein) almak durumunda uykuya dalmak ya da çok rahat bir uyku çekmek daha zor hale gelir. Teknolojik cihazların çok fazla kullanılması da uyku bozukluğuna neden olan bir uyarıcı olarak kabul edilir. Bu gibi uyarıcıların kullanımını azaltmak ya da hiç kullanmamak uyku bozukluklarını aza indirmek açısından çok önemlidir.
Uyku bozuklukları için bu konuda bir uzmana başvurmak en doğru adım olacaktır. Ancak rahat bir uyku için yapılabilecek birkaç yöntem vardır. Bu yöntemler ise şu şekilde sıralanabilir:
Düzenli spor: Düzenli şekilde spor yapıldığı takdirde, vücut kısa süre içerisinde mutluluk hormonu salgılamaya başlar. Mutluluk hormonu ise mutsuzluğu ve stresi azaltırken, hayata karşı çok daha pozitif bakmanıza yardımcı olur. Ayrıca spor sonrası vücut yeterince yorulacağı için rahat şekilde uykuya dalmak bu sayede çok daha kolaydır,
Yatak odanızdan ışık ve sesi azaltmak: Yatak odanızın karanlık ve sessiz olması çok önemli bir husus olarak dikkat çeker. Odanın karanlık olabilmesi için kalın perdeler kullanılabilir. Odanın sessizliği için trafik ya da gürültüden uzak olmak işe yarayabilir,
Programlı olmak: Yattığınız ve kalktığınız saatlerin aynı olması, uykuya daha rahat şekilde dalabilmenizi sağlar. Vücudun belli saatlerde uyumaya ve uyanmaya alışması, o saatlerde uyumayı ya da kalkmanızı kolaylaştırır.
Uyku çok önemli bir konudur ve günlük hayatın içerisinde enerjik olmayı sağlayan olmazsa olmaz etkenlerden biridir. Uyku bozukluğu sürekli hale geldiğinde ve ileri seviyeye ulaştığında müdahale edilmesi daha zor olan büyük bir sorun haline gelebilir. Bu nedenle kendi sağlığınızı riske atmadan daha enerjik ve pozitif bir şekilde sabaha uyanabilmek için alanında uzman ve tecrübeli psikiyatrlarımızdan oluşan ekibimizden nitelikli bir şekilde yardım alabilirsiniz.
Doktorunuz, belli başlı test ve çıkarımlardan sonra size bir uyku ilacı yazabilir ya da bir çeşit terapi yapma konusunda bilgi vermeyi tercih edebilir. Uyku ilaçları; beyne uyumak için uyarı göndermeyi sağlayan işlevsel bir ilaçtır. Bu ilaçlar ile beraber çok daha rahat bir uyku çekilmesi mümkün olabilir. Ancak uyku sırasında bazı hareket bozuklukları ya da başka semptomlara sahip olduğunuzda bunlar için daha farklı ilaç ve yöntemler tavsiye edilir.
Mutlu ve güzel bir gün geçirmenin en önemli kuralı kaliteli bir uyku uyumaktan geçer. Uyku bozukluğu için bir uzmana başvurmak istediğinizde, Teta Clinic web sitesine göz atabilir ve tecrübeli hizmet veren ekibimizle irtibata geçebilirsiniz. Teta Clinic; üst düzey kalite standartlarında hizmet veren profesyonel bir kurumdur. Sizde bu tecrübeyi deneyimlemek ve uyku bozukluğu başta olmak üzere birçok konuda etkin tedavi ve terapilerden faydalanmak için hemen web sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
