Bilişsel beceriler; kişinin beynine duyular aracılığı ile gelen bilgileri işledikten sonra, basit ya da daha karmaşık olan tüm tepkileri verebilmek konusunda olanak sunan sistem çarkları olarak nitelendirilebilir. Beyinde prefrontal kortekste yer alan bu çarkların başlıca sıralaması; dikkat, bellek, mantık- muhakeme (akıl yürütme), dil becerisi, yargı ve karar verme ve yaratıcılıktır.
Söz konusu olan bu bilişsel beceriler, kendi içerisinde birçok farklı beceriyi barındırır.
Bu becerilerin bir diğerine göre zayıf kaldığında, kişinin tüm sistemini doğrudan etkileyebilir. Dikkat kalitesinde ve bu dikkati sürdürebilmek konusunda yaşanan zorlanma durumunda, basit hatalar yapılmasına ve performansı aynı kalitede uzun süre sürdürememeye sebep olur. Bellekte yaşanan bazı sorunlar, biraz önce ya da daha uzun zaman öncesinde edinilen bilginin problem çözüleceği anda geri getirilmesine engel olur. Mantık- muhakeme ise sorunun, çözüm için gereken durumun anlaşılmasına, çözüme giderken strateji geliştirme konusunda zorlanmaya ve başarıya ulaşamamaya sebep olmaktadır. Bu zorluklarla karşı karşıya kalan çocuğa yapılan ders baskısı ise çocuğu/ergeni çok daha kaygılı, tepkisel, özgüvensiz ve stresli hissettirmekten öte bir işe yaramaz. Çocuk bu durumda asla başaramayacağına inanır ve anne-babasıyla olan ilişkisi bozulduğu gibi, özgüveni çok büyük ölçüde zedelenir.
Bilişsel beceriler, beynin hayatın her alanında bu becerileri kullanarak dışarıdan gelen bilgileri ele alır ve işler. Yani, dışarıdan gelen bilgileri kullanma gücü bilişsel becerileri belirleme konusunda oldukça etkilidir. Bilişsel becerilerden bir ya da birkaç tanesi yeteri şekilde çalışmadığı sürece; yeni bir şeyler öğrenmek, problem çözmek, zorlu zihinsel aktivitelerin üstesinden gelmek çok zor hale gelir. Çünkü beyin, bir bütün olarak çalışma sistemine sahiptir. Sistem bir performans sergilerken, birçok bilişsel beceriye aynı anda ihtiyaç duyar. Biri eksik olduğunda, beklenen davranışı sergilemek mümkün değildir.
Bilişsel beceri çalışması, beyni yoğun olarak egzersizlerle uyararak var olan sinir bağlarının daha güçlü olmasını sağlar. Ayrıca yeni bağlar oluşturma konusunda da etkili olduğu bilinir. Bu sayede dikkat, hafıza, konsantrasyon ve beynin işleme hızı artış gösterir. Dolayısıyla düşük akademi performans, dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü gibi sorunların ortaya çıkmasına neden olur.
Bilişsel beceri çalışması, sürdürülebilir ve aktarılabilir durumdadır. Yani, çalışma kazanımları öğrencinin akademik ve gündelik hayatına aktarılmış olur. Böylelikle okul sistemiyle birlikte bir mücadelenin etkisi devamlılığını sağlar.
Basit bir deyimle biliş; bir şeyi bilme becerisi olarak ifade edilir. Diğer yandan bilgi edinme ve bilgiyi kullanma becerisi olarak da nitelendirilebilir. Bilişsel beceriler; belleği, dikkati, alınan bilginin işlenmesini, yürütücü işlevleri, sezgiyi ve diğer birçok yetiyi doğrudan etkiler. Bilişsel gelişim, zekânın en temel taşını oluşturur. Zekânın sözlük anlamı, yeni durumları anlayabilme, öğrenebilme ve yeni durumlarla baş edebilme becerisini tanımlar. Ancak gerçek anlamda zekâ, çok daha fazla faktörü bir arada içerir ve çok daha geniş anlamlarda kullanılabilir.
Bebeklerin zekâ durumunu tespit etmek için uygun olan bir test yoktur. Ancak bilişsel becerileri değerlendiren bazı tarama testleri vardır. Klinisyenler bu konuda özellikle iki konuda gelişimi dikkate alırlar: dil becerileri ve problem-çözme becerileri. Bebekler ve çocuklar, bu konudaki tüm becerileri öğrenerek geliştirirler. Öğrenme: gelişim seviyesine uygun olan uyaranı, bellek işlevlerini, odaklanmayı, sürdürmeyi, motivasyonu ve belki de çok daha fazlasını içeren çok karmaşık bir süreçtir.
Bebekler duyu organları ve duyu organlardan gelecek olan uyaranları işleyecek olan beyin bölgeleri ile birlikte dünyaya gelirler. Duyu organlarından gelen algılar, söz konusu olan beyin bölgelerine kaydedilir ve içselleştirilir. Sonraki dönemde algılar ve hayatın içerisindeki olaylarla ilişkilendirilebilir. Bilişsel gelişimde yaklaşık 18-24. Aydan sonra, semboller yer almaya başlar. Bu çocuklar, bir sembolün bir nesneyi temsil ettiğini fark etmeye başlar. Bebekler, düzenli olarak gördükleri bu semboller ve algıları kendi dünyasında içselleştirirler. Zihinsel imgeler ya da izler, içsel olarak bir şekilde yeniden şekillenir. Örnek vermek gerekirse; çocuğun annesi ile ilgili görsel bir imajı vardır. Ancak annesinin tasarımı, bu görsel imajla sınırlı değildir. Annenin sesi, düşünce yapısı, duyguları tasarımlar şeklinde çocuğun zihinde içselleştirilir. Zihinsel tasarımlar ile çocuğun dış dünya ile iletişim kurabilmek için kullandığı referans çatıları ya da şemalardır.
Bilişsel gelişim; kavramlar, hayaller, kurallar, analojiler, mantık ya da nöronal bağlantılar şeklinde etki edebilir. Basit tasarımlar, çok daha karmaşık ve entegre olmuş bilişsel yapıları oluştururken, bu sayede çok daha sonra gelen bir uyaran girdisinin ele alınmasını ve seçimini doğrudan etkiler.
Bilişsel beceriler; kişinin zihinsel becerilerinin tamamını içine alır. Bilişsel yetenekler bilgiyi anlama, işleme, hatırlama, sorunları çözme, yargılama, dil kullanımı ve yaratıcılık gibi zihinsel birçok aktivitenin gerçekleştirilmesi için kullanılır. Kişi aynı anda bu yetkinliklerin hepsine birden sahip olabilir.
Bilişsel becerileri, doğuştan gelen genetik faktörlere ve çevresel etkenlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Sağlıklı şekilde gelişim gösteren bilişsel beceriler; akademik başarı, hayatın içerisinde başarı ve iş başarısına ulaşabilmek açısından son derece önemlidir. Bu yüzden bilişsel becerilerin geliştirilmesi için tercih edilmesi gereken farklı yöntemler vardır.
Bilişsel becerilerin geliştirilmesine yardımcı olabilecek olan önerileri şu şekilde sıralanabilir:
Bilişsel becerileri geliştirmek için uygun olan, bazı terapi ve tedavi yöntemleri vardır. Bu sayede erken çocukluk döneminden itibaren uygulanan bilişsel beceri geliştirme tedavileri ile çok daha sağlıklı ve özgüvenli bireyler yetiştirmek mümkün hale gelir. Aksi takdirde, çocuk bir yetişkin olduğunda müdahale edilmesi daha zor olan sorunlar ortaya çıkabilir.
Söz konusu olan bu yöntemler, Teta Clinic farkıyla sizi bekliyor. Kaliteli özel eğitim deneyimi için web sitemizde yer alan iletişim numaralarını kullanarak, sizde hemen bize ulaşabilirsiniz.
