İnce kaba motor becerileri; hayat boyunca insan hareketlerinde ortaya çıkan değişikliklerin tamamını kapsar. Motor beceri gelişimi, ince ve kaba motor olarak iki grupta değerlendirilir. Kaba ve ince motor terimleri ise motor gelişimindeki hareketleri, ilerlemeyi ve gerilemeyi sınıflandırmak amacıyla kullanılabilir. Kaba motor becerileri yürüme, emekleme, koşma, bisiklet sürme gibi hareket becerileri kapsar iken, ince motor becerileri ise nesneleri kavramak, kaldırmak, bir kurşun kalemini ya da boya kalemini tutmak, dikiş iğnesine ipi geçirmek gibi daha çok küçük kasları kullanmayı kapsar. İnce motor becerileri daha çok dikkat ve kontrol gerektirdiği söylenebilir. Avuç içi ile kavrama, iki parmak arasında tutma gibi eylemler de ince motor becerilerine dâhildir. Söz konusu olan yeteneklerin olgunluğa ulaşarak gelişim gösterdiği ve tüm çevresel faktörlerden çok az etkilediğine dair bir yanılgı vardır. Bu olgunlaşma, temel motor becerilerinin gelişiminde çok önemli bir rol oynamasının yanı sıra, tek etki olarak bu olgunlaşmayı görmek yanlış olabilir.
Günlük hayatımızda çok farkında olmasak bile birçok kası ayrı ayrı kullanılır. Yetişkinler birçok eylemi aynı anda ya da çok usta bir şekilde uygulayabilir iken, çocuklar için bu durum çok kolay değildir. Bir bebek, dünyaya geldiği ilk andan itibaren kasları yavaş yavaş gelişmeye başlar ve her ay bu yeni gelişmeler sayesinde farklı beceriler kazanır. Kaslarını aktif bir şekilde kullandığı bu becerilere ise kaba motor ve ince motor ismi verilir.
Çocuğunuzun kaba ve ince motor gelişimini dünyaya geldiği ilk andan itibaren gözlemlemek mümkündür. Yeni doğan bir bebek, hemen küçük ve büyük kaslarını kullanmaya başlar. Ancak bunu bilinçli bir şekilde değil, daha çok refleks olarak yapar. Örnek vermek gerekirse; yeni doğmuş bir bebeğin avucuna parmağınızı koyduğunuzda, bebek hemen bu parmakları sıkı bir şekilde kavrayacaktır. Bebek bu durumda küçük kaslarını tamamen refleks olarak kullanmıştır. Bebeğin ayaklarının tabanına dokunulduğunda ise hemen ayaklarını göğsüne çeker. Bu da büyük kaslarını yani kaba motor becerilerini refleks olarak kullandığı anlamına gelir.
Bu örnekler dikkate alındığında, bebeklerde ince ve kaba motor becerilerinin ilk olarak refleks olarak ortaya çıktığı söylenebilir. Bebek zaman içerisinde büyüdükte, gelişen ve güçlenen kasları sayesinde bu hareketleri bilinçli şekilde yapmayı öğrenir. Ayrıca üstüne her gün yeni bir şeyler dener ve sürekli olarak öğrenir. Bebek ilk olarak kendi kendine başını tutmayı öğrenir, sonrasında emekler ve yürümeye başlar. Bu eylemlerin hepsi, bebeğin kaslarının zamanla ve belli bir düzen içerisinde gelişim göstermesinden kaynaklanır. Dolayısıyla henüz emeklemeyen bir çocuktan, direkt olarak yürümesini beklemek doğru değildir. İlk önce yürümesine izin verecek olan kaslar, sonraki aşamada koşmasına izin verecek kadar güçlenir. Bu durumda her şey birbirini takip eder ve bu yüzden çocuğun yaşına uygun olacak şekilde becerilerini geliştirmeyi desteklemek, takip etmek ve sonrasında diğer aşamaya geçmek daha doğru olacaktır.
Günlük hayatın içerisinde yapılan tüm eylemler, küçük ve büyük kasları kullanmayı gerektirir. Bu kasları doğru şekilde kullanabilme becerileri, günlük hayatı çok daha kolay hale getirir. Bu yüzden refleks şeklinde başlayan bu beceriler, yaşa uygun şekilde takip edilmeli ve zaman zaman bazı etkinliklerle çocuğun bu konudaki gelişimine destek olunmalıdır. Her çocuğun büyürken gösterdiği gelişim birbirinden çok farklıdır. Aynı yaşta olan çocuklardan bazılarının ince ve kaba motor becerileri, diğerlerinden daha zayıf seyredebilir. Bu konuda çok fazla endişe etmek yersiz iken, yine de çocuğun bir pediatrist tarafından takibinin yapılmasından fayda vardır. Anne-babalar ve öğretmenler, çocuğun okul çalışmalarında ve oyunlarda ne kadar rahat katılım gösterdiğini takip etmelidir. Özellikle erken doğumla dünyaya gelen bebekler, kas becerileri konusunda geriden geliyor olabilir. Bu durum normal kabul edilirken, genel olarak o yaştan beklenen beceriyi birkaç ay sonra göstermesi doğaldır. Ayrıca bazı nörolojik nedenlerden kaynaklı da çocuklardaki kas becerilerinin gerekenden zayıf ilerlediği görülebilir. Bu durumda mutlaka bir değerlendirme yapılmalı ve gerektiğinde ergoterapi uzmanları ile bu konuda bir çalışma yürütülmelidir.
Yenidoğan: Hareketlerin büyük bir kısmı refleks şeklinde kendini gösterir. Örnek vermek gerekirse; karnından kavrayıp havada tutulduğunda başı öne doğru düşer, kol bacaklarını sarkıtır. El ile desteklenen baştan el yavaş bir şekilde çekilirse bebeğin kafası geriye doğru düşer. Bu bebekler parmaklarını oynatıp, hafif tekmeler atabilir.
Motor gelişiminde bir gerilik söz konusu ise bunu anlamanın en iyi yolu, bebeğin o yaştan/aydan beklenen motor becerilerini gerçekleştirip gerçekleştirmediğini takip etmektir. Çocukların kaba motor becerisini takip edebilmek için zıplama ve koşmak gibi hareketler gözlenirken, bu çocukların ince motor becerilerini takip etmek için hareketlerin daha detaylı şekilde takip edilmesi gerekir.
Çocuktan bir beceriyi gerçekleştirmesi beklendiğinde, çocuğun bulunduğu ay ve yaş mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Kendisinden daha büyük olan bir çocuğun hareketlerini gerçekleştirmesini beklemek çok doğru değildir. Bu yüzden çocuğun becerilerinin gelişmesine yardımcı olurken, onunla her zaman yaşına uygun ve onu fazla zorlamayan aktivitelerin yapılmasında fayda vardır. Bu aktiviteler çocuğun ince ve kaba motor gelişimine fayda sağlarken, olumlu dönüş alınmadığı takdirde mutlaka bir profesyonel yardım alınması gerektiği unutulmamalıdır.
Bebek ve çocuklarda ince kaba motor becerilerinde herhangi bir gerileme tespit edildiğinde, Teta Clinic’te bu konuya dair destek programları ile çocuğunuzun gelişimine destek olabilirsiniz. Özel eğitim söz konusu olduğunda, her çocuğun kişisel ihtiyaçlarından yola çıkarak profesyonel terapilerle gelişimine katkı sağlayan Teta Clinic, alanında uzman kadrosuyla sıcak ve güven veren bir ortamda ayrıcalıklı imkânlarda faydalanmanızı sağlar. Sizde Teta Clinic kalitesini yaşamak istiyorsanız, web sitemizde yer alan iletişim numaralarını kullanarak hemen bize ulaşabilirsiniz.
