Motor beceri; bir bebeğin dünyaya geldiği ilk andan itibaren duyu organlarıyla beraber bedenin tepki verdiği her türlü davranışı içine alır. Yaşamın ilk aylarında bu beceriler çoğunlukla bir refleksten ibarettir. Göz kırpmak, nefes almak, yalanmak, yutkunmak motor beceridir. Bu reflekslerin büyük bir kısmı ömür boyu devam ederken, bir kısmı ise zaman içerisinde gelişerek farklı davranışlara dönüşür. Gelişen bu davranış şekilleri ile motor yeteneklere beceriler ismi verilir. Çocuklarda ince ve kaba motor becerileri geliştirmenin yolları hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.
Hayat boyu devam eden reflekslerin dışında gelişen davranışların temelinde öğrenme yatar. Öğrenmenin eşlik ettiği bu motor gelişim sürecine psikomotor gelişim ismi verilir. Bireyin psikomotor gelişim süreci ince motor ve kaba motor olmak üzere iki farklı gelişim sürecini içine alır. Psikomotor gelişim sürecinde kaslar, zihin ve duyu organları bir arada çalışır.
Psikomotor gelişim sürecinde kişilerin büyüme hızına paralel olarak ilk olarak büyük kas grupları gelişir. Bu grubun gelişim süreciyle gerçekleşen eylemlere kaba motor beceri gelişimi ismi verilir. Adımlamak, emeklemek, yürümek, koşmak, zıplamak, denge kurmak ve buna benzer beceriler büyük kas grubunun geliştiğini ve kullanılabildiğini ifade eder. Küçük kas gruplarının kullanılmaya başlandığı ince motor yeteneklerin gelişimi yakalama, tutma, çizme, kesme gibi becerileri içine alır.
Bu becerilerin gerçekleştirilmesinde küçük kas grupları aktif rol oynar. Büyük ve küçük kas kullanma becerisi gelişim sürecine paralel olarak her bireyde sorunsuz şekilde gelişir. Ancak bu kas gruplarının çok daha efektif şekilde kullanılabilmesi için çalışma ve çaba gerekir. Bu yüzden bu beceriler herkeste gelişebilir olsa bile yeterince üzerinde durulmadığında ihtiyaca yönelik gelişim gösterir.
Düzenli olarak egzersiz yapan birinin becerileri çok daha hızlı şekilde gelişim gösterirken, egzersiz yapmayan birinin becerileri ise daha yavaş gelişir. Bu durum zaman ve performans farklılıklarının açığa çıkmasına neden olur. Örnek vermek gerekirse; fiziksel olarak bir engel olmadığı sürece herkes koşabilir. Ancak düzenli şekilde antrenman yapan ve hedefi olan bir atlet aynı sürede herkesten daha hızlı koşma fırsatına sahip olabilir.
Büyüme sırasında motor becerilerinin gelişimini destekleme, çocuk gelişimi açısından dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biridir. Çünkü motor becerilerinin gelişimi aynı zamanda çocukları farklı açıdan etkileyen çok önemli bir konudur. Çocuklarda motor gelişiminin önemi şu şekilde ifade edilebilir:
Sonuç olarak motor becerilerin çocuk gelişiminin çok önemli bir parçası olduğunu ifade etmek mümkündür. Bu yüzden çocukların motor becerilerinin gelişmesine yardımcı olmak, çocuk gelişimi açısından çok önemli bir konusudur.
Çocuklarda ince motor becerisi, el ve parmaklarda bulunan küçük kasların koordineli şekilde yönetilmesi anlamına gelir. İnce motor becerisi sayesinde bebekler kaşık ve çatalı, çocuklar makası ya da kalemi doğru şekilde kullanabilir. Çocuklarda ince motor becerilerini destekleyen aktiviteler şu şekilde sıralanabilir:
Mandal ve sünger: Küçük parçalar halinde kesilen bulaşık süngeri kutudan alınır, mandalla itilir ve diğer kutuya konulur,
Ponponları yakala: Kırtasiyelerden kolay şekilde bulunabilecek renkli ponponlar, cımbızla ya da şeker maşası ile yakalanır. Oyunun ikinci aşamasında ise ilk olarak kırmızılar sonra diğer renkler yakalanabilir,
Oyun hamuru zinciri: Renkli oyun hamurları tek tek silindir şeklinde yuvarlanır. Sonrasında ise her rengi diğeri ile birleştirilir,
Plastik bardakla sayı sayma: 9 tane plastik bardağın altına 1'den 9!a kadar sayılar yazmak gerekir. Sayıları minik kâğıtlara yazarak, bardağın içine yapıştırmak mümkündür. Bu kâğıda 9 tane daire çizerek, her birinin üzerine minik objeler konulabilir. Sonrasında bir plastik bardak seçilir ve seçilen bardağın içinde hangi sayı yazıyorsa dairelerin içinden o sayıya ait objeyi bularak bardağı onun üzerine kapatabilirsiniz,
Renkli çubuklar: Kırtasiyeden alınan renkli çubukları keserek daha kısa çubuklar elde edilebilir. Boş bir şekerlik ya da tuzluğun içerisine çubukları tek tek atmak yeterlidir,
Renkleri karıştırma: Klipsli plastik poşetlerin içerisine 2-3 renk yıkanabilir. Boya eklenir. Renkleri içine konulan poşet koli bandı ile yapıştırılır. Koli bandı poşetin alt kısmına ve alt bölümüne yapıştırılır. Bu oyun cama yapıştırmadan masa üzerinde de oynanabilir,
Kaba motor becerileri genel olarak daha büyük kas gruplarını kullanan fiziksel aktiviteleri içine alır. Bu aktiviteler şu şekilde sıralanabilir:
Bisiklet sürme: kaba motor becerilerinin gelişimi denge ve fiziksel koordinasyonla direkt olarak bağlantılı olan eylemleri içine alır. Bisiklet sürme de bu eylemlerin gelişimini destekleyen bir aktivitedir. Çünkü bisiklet sürerken çocukların vücudu kontrol ederek dengede kalmaları gerekir. Bu yüzden bisiklet sürmek çocuklarda denge ve koordinasyon becerisini geliştirme konusunda yardımcı olur,
Top oyunları: Basketbol, futbol ve voleybol gibi top oyunları çocukların el-göz koordinasyonunu geliştirirken kasların çok daha etkili şekilde kullanılmasına yardımcı olur. Diğer yandan bu oyunlar çocukların hızlı şekilde düşünerek hareket etme becerisini artırarak fiziksel aktiviteyi çok daha eğlenceli hale getirir,
Dans etme: Dans, çocukların vücut koordinasyonunu artırmasına yardımcı olurken esnek yapısını da geliştirir. Müzikle beraber hareket etmek çocukların ritim duygularının gelişmesine da katkı sağlar,
Yüzme: Yüzme ise çocukların tüm vücut kaslarını çalıştıran ve fiziksel kabiliyetin gelişmesi için etkili bir aktivitedir. Bu yüzden çocuklar yüzme sırasında hem fiziksel dayanıklılıklarını hem de vücut koordinasyonlarını geliştirebilir,
Gelişim; bireylerin fiziksel, motor, bilişsel, dil, sosyal ve cinsel alanlarda sürekli olarak ilerleme kaydeden değişimi içine alır. Her birey kendi içerisinde aynı gelişim evrelerinden geçer ve bu süreçte bireyden beklenen bulunduğu yaş dönemine ait gelişim özelliklerini gerçekleştirmesidir. Gelişim özelliklerinin bilinmesi, bireyin en doğru yaş dönemine ait olan davranışları gerçekleştirmede gecikme olup olmadığını belirlemesine yardımcı olur. Bu doğrultuda çocuğun gelişimine dair etkili ve verimli bir eğitim sunulması açısından çok önemlidir. Dolayısıyla motor beceriler için ait desteğinin çok önemli olduğunu ifade etmek mümkündür.
Çocuklarda gecikmiş motor becerileri; emekleme ya da yürüme gibi kaba motor becerileri ya da kaşık tutmak için parçaları kullanma gibi ince motor becerileriyle alakalı sorunlarla ilişkili olabilir. Bu durum bir çocuğun emekleme, oturma, yürüme, oynama ya da konuşma gibi belirli dönüm noktalarına ulaşma konusunda beklediği gibi ilerlememesidir. Tüm bebekler ve çocuklar bahsi geçen bu dönüm noktalarını kendi hızlarında geliştirir. Ancak her çocuk belli bir yaşa kadar belli görevlerini yerine getirmelidir.
Gecikmiş motor becerileri, çocuğun beklenen zamanlarda gelişimsel dönüm noktalarına ulaşmaması durumu olarak ifade edilebilir. Çocuk geçici olarak geri kalıyorsa buna gelişimsel gecikme ismi verilmez. Gecikme bir ya da birçok alanda meydana gelebilir. Örnek vermek gerekirse; ince ya da kaba motor, dil, düşünme ve sosyal beceriler gibi.
Gecikmiş motor becerileri; çocukların hayatın içerisinde gelişim sürecine yeterince dahil olmaması ve yaşıtlarından geri kalmasına neden olabilir. Bir çocuk bu gelişim sürecine beklendiği kadar çabuk yetişemiyorsa, mutlaka alanına bir uzman tarafından neler olup bittiğine dair daha iyi bir fikir sahibi olmak için değerlendirme yapılması gerekir. Aynı zamanda ihtiyaçları karşılayan hizmet ya da destek türlerine yönlendirme konusunda yardımcı olunmasında da fayda vardır.
Çocuklarda ince ve kaba motor gelişiminin geri kalması durumunda kaba motor nasıl desteklenir sorusunun cevabını bilmek gerekir. Evde motor gelişimi destekleme ve çocuk motor gelişimi oyunları ile beklentileri karşılayan Teta Clinic; üst düzey kalitede hizmetleriyle sektörde öncü olmayı başaran bir kurumdur. Sizde Teta Clinic kalitesini deneyimlemek ve motor becerileri geliştirme yollarına dair etkili çözümlerden faydalanmak için hemen web sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
