Spina Bifida

Spina bifida, omurgayı oluşturan kemiklerin omuriliği tam olarak örtmediği ve omurilik ile ilişkisinde sinirlerin açıkta kalması sonucunda oluşan bir rahatsızlıktır. Spina bifida, Latinceden gelirken, ayrık veya açık omurga anlamına gelir. Halk arasında ayrık omurga hastalığı olarak da bilinen bu durum, anne karnında iken hamileliğin ilk ayında bebeğin omurgası ve omuriliği gelişirken ortaya çıkar.

Spina bifidaya neyin sebep olduğu henüz tam anlamıyla bilinmese bile, ailede nöral tüp defekti öyküsü ve folik asit eksikliği gibi çevresel ve genetik faktörlerin bir araya gelmesi sonucunda oluştuğu görülmektedir.

Spina bifida için dikkat edilmesi gereken risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Spina bifida beyaz kişilerde çok daha yaygın görülen bir hastalıktır,
• Kadınlar bu sağlık sorunundan erkeklere göre daha sık etkilenebilir,

Folat eksikliğinin oluşması: B9 vitamininin doğal bir şekli olarak karşınıza çıkan folat, fetüsün daha sağlıklı bir gelişim gösterebilmesi için önemlidir. B9 vitamin takviyeleri ve takviye edilmiş gıdalarda yer alan sentetik formuna ise folik asit ismi verilir. Folik asit eksikliğinin oluşması, spina bifida ve diğer nöral tüp defekti risklerini artıran bir unsur haline gelebilir,

Bebeğin ailesinde nöral tüp defekti öyküsünün olması: Nöral tüp defektine sahip çocuğu bulunan çiftlerin, aynı defekte sahip başka bir bebeğe sahip olabilme ihtimali biraz daha yüksektir. Bu risk, eğer önceki iki çocukta bu sağlık sorunu varsa daha fazla artar. Bununla beraber, spina bifidalı birçok sayıda bebeğin bilinen ailesel bir nöral tüp defekti öyküsü bulunmaz,

Şeker hastalığı: Kan şekerinin olması gerektiği şekilde kontrol edilemediği diyabetli kadınlarda spina bifidalı bir bebeğe sahip olma olasılığı daha fazladır,

Bazı ilaç tedavileri: Örnek vermek gerekirse; epilepsi tedavisinde aktif şekilde kullanılan valproik asit, hamilelik sırasında alındığı takdirde büyük olasılıkla vücudu folat ve folik asit kullanma mekanizmasını doğrudan etkiler. Bu durum spina bifida riskinin artmasına neden olur,

Hamilelik döneminde vücut ısısında artış yaşanması: Bazı ortaya konulan kanıtlar, hamileliğin ilk dönemlerinde vücut sıcaklığında yükseklik olmasının spina bifida riskini artırabileceğini gösterir. Sauna, yüksek ateş ya da sıcak küvet kullanımından kaynaklı vücut ısısında yükselme yaşanması, spina bifida riskinde hafif derecede artış ile alakalı görülmüştür,

Obezite: Hamilelik öncesinde obezite, spina bifida da dahil olmak üzere nöral tüp defekti riskinde yaşanan artışla ilişkili olabilir.

Spina bifida için bahsi geçen risk faktörleri söz konusu ise hamilelik öncesi daha yüksek dozda folik asit ihtiyacı ile ilgili fikir alabilmek için alanında uzman doktorunuza başvurmanızda fayda vardır. Hamilelik sürecinde kullanılan ilaçların doktora söylenmesi son derece önemlidir. Çünkü bazı ilaçların kullanım dozları, spina bifida riskini azaltmak için gebelik öncesinde ayarlanması gerekir.

Spina Bifida Çeşitleri Nelerdir?

En sık rastlanan spina bifida tipleri, spina bifida occulta, meningosel ve meningomyelosel şeklinde adlandırılır.

Buna bağlı olarak:

• Spina bifida occulta: Occulta’nın kelime anlamı ‘’gizli’’ demektir. Bu hastalığın en hafif şekli olarak bilinen bu tip, omurga kemiklerinde bir ya da daha fazlasında küçük bir ayrılma ya da boşluk oluşması ile karakterizedir. Spina bifida occultaya sahip olan birçok kişinin genel olarak bu hastalıktan haberi bile yoktur. Genel olarak farklı nedenlerle yapılan bir görüntüleme testi sayesinde kesin tanı almak mümkün hale gelir.
• Meningosel: Meningosel ismi verilen spina bifida çeşidinde, omurilik etrafında yer alan meninks ismi verilen koruyucu zarlar, omurlarda doğum öncesinde kapanmayan açıklıktan dışarı doğru sarkar ve içi sıvı dolu bir kese ile oluşur. Dışarı doğru sarkan bu kese omuriliği içermediği gibi, sinir hasarı da daha düşüktür. Ancak sonraki zamanlarda beklenmedik komplikasyonlar yaşamak mümkün olabilir.
• Meningomyelosel: Açık spina bifida olarak da bilinen meningomyelosel ya da myelomeningosel bu rahatsızlığın en şiddetli formu olarak bilinir. Omurilik kanalı, bel ya da daha yukarıya doğru birkaç omur boyunca açık durur. Omurilik sinirleri ve zarları, doğumda bu açıklıktan geçerek bebeğin sırtında bir kese oluşmasına neden olur. Sinirler ve doku açıkta olduğu için, bu durum bebeği hayatını tehdit edici enfeksiyonlara daha yatkın hale getirir.

Spina Bifida Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın bulgusu ve belirtileri, spina bifidanın tip ve ciddiyetine göre değişkenlik gösterir. Ayrıca bu belirtiler her hasta için farklı seyredebilir. Spina bifida occulta da görülen başlıca belirtiler şu şekildedir: Spinal sinirler doğrudan etkilenmediği için, genel olarak hiçbir belirti ve bulgu yoktur. Ancak bazı anormal bir saç tutamı, doğum lekesi, küçük bir çukurluk gibi defektin üzerinde gözle görülmesi mümkün olan bulgular yer alır. Omuriliğin etrafında bulunan zarlar, omurgada bulunan bir açıklıktan dışarı doğru sarkar. Bu durum ise içi sıvı ile dolu bir kesenin oluşmasına sebep olabilir. Ancak bu bahsedilen kese omurilik ya da başka bir sinir dokusunu içerisinde barındırmaz.

Spina bifidanın şiddetli şeklinde ise belirtiler şu şekilde seyreder:

• Omurilik kanalı, sırtın orta ya da alt bölümünde birkaç omur boyunca açık şekilde görülebilir.
• Omuriliği çevreleyen zarlar ve omurilik ya da sinirler, doğumda bu açıklıktan sarkarak bir kese meydana getirir,
• Sinirler ve dokular genel olarak korunmasız bir şekilde dışarıda olmakla beraber, bazı durumlarda kesenin üzeri ciltle kaplanmış olabilir.
• Hayatın ilerleyen dönemlerde yürüme sorunları, mesane kontrolü sorunları, bacaklarda şekil bozuklukları gibi ciddi belirtiler görülebilir.

Tipik olarak meningosel ve myelomeningosel doğumdan önce ya da hemen sonra teşhis edilebilir. Bu hastalığın teşhisini alan çocukların hayatı boyunca uzman bir doktor ekibi tarafından takip edilmesi şarttır. Ayrıca bebeğin ailesi olası farklı komplikasyonlara karşı eğitilmelidir. Spina bifida occulata çocuklarda ise herhangi bir komplikasyon ya da belirti görülmediği için genellikle yalnızca rutin takibinin yapılması yeterli olabilir.

Spina Bifida Tedavisi

Spina bifida teşhisi alan çocuklar takip ve tedavi yöntemlerinin planlanması için alanında uzman bir ekibe yönlendirilmelidir. Bu uzman ekip, çocuğun ihtiyaçlarını ve yaşadığı sorunları ele alan bir bakım planı ortaya koyar. Çocuk büyümeye başladıkça, durumundaki değişiklikler ve ihtiyaçları hesap edilerek yeniden değerlendirmeler yapılır. Spina bifidanın sebep olabileceği farklı sorunlar için buna uygun tedavi seçenekleri vardır.

Bu seçenekler şu şekildedir:

• Doğumdan önce ameliyat: Spina bifidalı bebekler, sinir fonksiyonu tedavi edilmediğinde doğumdan sonra daha da kötüleşebilir. Bu yüzden fetal cerrahiye ihtiyaç duyulabilir. Doğum öncesi cerrahi, hamileliğin 26. Haftasından önce yapılır. Hamile annenin rahmi açılarak bebeğin omuriliği tedavi edilir.  Yapılan araştırmalar, fetal cerrahinin spina bifidalı çocuklarda engellilik durumunu ve hidrosefali riskini aza indirdiğini, koltuk değneği ve diğer yürüme araçlarına ihtiyaç duyma olasılığını düşürdüğü ifade edilir.
• Fizik tedavi: Fizik tedavi, spina bifidalı hastaların mümkün olduğu derecede bağımsız hareket edebilmesinde yardımcı olabilmenin en etkili yöntemi olarak karşınıza çıkar. Uygulanan fizik tedavi yönteminde hedeflenen hareketlere yardımcı olmak, bacak kaslarını güçlendirmek ve şekil bozukluğunu önlemektir. Ayrıca bacak kaslarındaki gücün korunabilmesine yardımcı olabilmek için günlük egzersizler ile bacakları desteklemek için özel aletlere ihtiyaç duyulabilir.
• Fizik tedavi için hangi özel eğitim merkezinin tercih edildiği, kalite bakımından son derece önemlidir. Teta Clinic alanında uzman kadrosuyla fizik tedavi başta olmak üzere birçok terapi ve tedavi yöntemini bir arada bulabilmenizi sağlar. Huzur ortamında güven veren bir tedavi planlamasına uyum sağlayarak sağlığınıza kavuşabilmek için web sitemizde yer alan iletişim numaralarını kullanarak hemen bize ulaşabilirsiniz.